Λαογραφικά της Ρούμελης του Ξενοφώντα Γ. Αναγνωστόπουλου

ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

Η ονομασία Σμόκοβο την οποία έφερε το χωριό μας έως το 1927 είναι λέξη Σλαβική και σημαίνει: Φιδότοπος, Δρακοντόπος, τόπος με μεγάλες όψεις. Ακόμα και σήμερα που έχει αποψιλωθεί το δάσος ο τόπος είναι γεμάτος φίδια.Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι το έτος 1900 ένα φίδι 5 μέτρων είχε συσφίξει το πρόβατο ενός βοσκού του χωριού, σε βοήθεια του έτρεξαν και άλλοι βοσκοί που με πολύ κόπο κατόρθωσαν να σκοτώσουν το φίδι. Χαρακτηριστική είναι η ονομασία της περιοχής ανάμεσα στο Σμόκοβο –Νιοχώρι που λέγεται Δραξοπηδήματα (πηδήματα μεγάλων φιδιών –Δράκοντες). Στη τοποθεσία Πάθενα (τόπος παθών) η προφορική, πάντα παράδοση αναφέρει ότι επί Ενετοκρατίας έλαβε χώρα πολεμική σύγκρουση. Αυτό επιβεβαιώνεται από τους πολυάριθμους τάφους που έχουν βρεθεί με οστά αλλά χωρίς να περιέχουν αρχαία Ελληνικά αντικείμενα (δόρατα, ασπίδες κ.λπ.). Οι ονομασίες διαφόρων τοποθεσιών στην περιφέρεια του χωριού μας, δόθηκαν από τους κατοίκους στο πέρασμα του χρόνου βάσει της διαμόρφωσης του εδάφους ή βάσει πραγματικών περιστατικών που συνέβησαν σε αυτές.

1. ΓΟΥΡΝΑ πήρε την ονομασία της διότι εκεί υπήρχε δεξαμενή (γούρνα) πάντοτε γεμάτη με νερό από την διπλανή πηγή και χρησίμευε για το πότισμα των ζώων. Δίπλα στη γούρνα υπήρχαν σύμφωνα με μαρτυρίες τρεις μεγάλες βελανιδιές ,καθώς και ένα μεγάλο πουρνάρι που ήταν γνωστό σαν η πουρνάρα του Σακόμου (Αλατά) και εκεί στάλιζαν τα κοπάδια των βοσκών του χωριού μας.

2. ΛΑΓΟΣ στη τοποθεσία αυτή υπήρχε δάσος από κέδρους , στη πλούσια βλάστηση του υπήρχαν δεκάδες φωλιές λαγών.

3. ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΑ η ονομασία αυτή δόθηκε από τους πολλούς παλαιούς αμπελώνες που βρίσκονταν εκεί.

4. ΚΑΛΤΣΑ το ΛΟΓΓΟ εκεί υπήρχε μεγάλο δάσος (λόγγος) στην άκρη του οποίου ήταν στάνη και κτήμα κάποιου χωριανού μας με το όνομα Καλτσάς.

5. ΛΑΪΝΑ εδώ η ονομασία προήλθε από την ανεύρεση διαφόρων πήλινων δοχείων κυρίως στάμνες, που στην περιοχή μας λέγονται λαϊνες.

6. ΤΡΙΑΝΤΗ ΧΩΡΑΦΙΑ η ονομασία προήλθε από τον ιδιοκτήτη των δύο χωραφιών που υπήρχαν εκεί κάποιον Τριάντη.

7. ΚΑΒΟΥΡΟΡΕΜΑ στο ρέμα αυτό υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα εκατοντάδες καβούρια.

8. ΚΑΡΑΟΥΛΙ επί Τουρκοκρατίας εκεί παρέμενε πάντα ένας σκοπός για να ελέγχει την περιοχή μήπως εμφανιστούν Τούρκικα στρατεύματα ,και να ειδοποιήσει αμέσως το χωριό.

9. ΒΡΥΣΗ της ΒΑΓΙΑΣ στο μέρος αυτό υπήρχε πηγή και η κατασκευή της Βρύσης είχε γίνει από κάποια χωριανή μας με το όνομα Βάγια.

10. ΑΝΕΣΤΗ ΜΝΗΜΑ στο σημείο αυτό κατά την διάρκεια των επαναστατικών χρόνων του 1821 ,κάποιος αγωνιστής με το όνομα Ανέστης σκοτώθηκε και ετάφη εκεί.

11. ΛAΔΟΒΡΥΣΗ το νερό της βρύσης έτρεχε με απόλυτη ηρεμία σαν λάδι.

12. ΚΟΥΤΡΑ η κορυφή του βουνού φαίνεται από μακριά σαν κεφάλι (κούτρα) κριαριού.

13. ΤΣΟΥΜΑ τη ΛΑΚΑ ονομάσθηκε έτσι από το επίπεδο σχήμα της (λάκα) και ήταν ιδιοκτησία κάποιου Τσούμα, στην άκρη της υπήρχε πηγή και δίπλα ένα μεγάλο έλατο , στην ρίζα του περί το 1900 είχαν βρεθεί 150 αργυρά τάλαρα της εποχής της Μαρίας Θηρεσίας της Αυστριακής .

14. ΚΑΡΥΟΛΑΚΕΣ η ονομασία προήλθε από τον μεγάλο αριθμό καρυδιών που βρίσκονταν εκεί. Η προφορική παράδοση λέει ότι υπήρχε και οικισμός τάφοι του οποίου έχουν βρεθεί.

15. ΠΑΛΙΟΝΤΕΒΕΡΝΟ επί Τουρκοκρατίας υπήρχε εκεί παλαιός δρόμος ,η λέξη Ντερβένι είναι Τούρκικη και σημαίνει διάβαση.

16. ΠΥΡΓΟΣ το συγκεκριμένο τοπίο βρίσκεται σε προνομιακή τοποθεσία ,εκεί υπήρχε επί Φραγκοκρατίας Φρούριο ( Πύργος) ερείπια του οποίου υπάρχουν ακόμα και σήμερα. Από την τοποθεσία αυτή το 1927 πήρε το νέο όνομα του το χωριό μας σε αντικατάσταση του παλαιού Σμόκοβο.
17. ΠΑΛΙΟΧΩΡΙ στη τοποθεσία αυτή στα Βυζαντινά χρόνια υπήρχε μικρός οικισμός .Σύμφωνα πάντα με την προφορική παράδοση έγινε κατολίσθηση λάσπες και χώματα σκέπασαν τον οικισμό. Μαρτυρίες που διασώθηκαν αναφέρουν ότι επί δύο ημέρες ακουγόντουσαν κακαρίσματα από τις κότες και τα κοκόρια που είχαν εγκλωβιστεί.

18. ΣΤΟΥΣ ΚΑΝΑΛΟΥΣ στην τοποθεσία αυτή υπήρχε πηγή με πολύ δροσερό νερό . Οι βοσκοί είχαν κατασκευάσει βρύση και ξύλινες ποτίστρες (κανάλους) για τα κοπάδια τους . Όταν καταστράφηκε το δάσος για να γίνει γεωργική Γη, το έδαφος άρχισε να υποχωρεί και σήμερα είναι ρέμα και μάλιστα αδιάβατο.

19. ΚΑΘΗΣΤΡΑ εκεί οι κάτοικοι είχαν τοποθετήσει μεγάλες πέτρες .πάνω στις οποίες κάθονταν να ξεκουραστούν οι περαστικοί και οι ίδιοι κατάκοποι από τον ανηφορικό δρόμο.

20. ΑΛΗ στη Δυτική είσοδο του χωριού επί Τουρκοκρατίας ,είχε το σπίτι του κάποιος Τούρκος με το όνομα Αλή, στη διάρκεια της επανάστασης του 1821 οι κάτοικοι τον σκότωσαν .Έμεινε η τοποθεσία σαν σπίτι του Αλή και με το πέρασμα των χρόνων έγινε σκέτο Αλή. Πολλοί σήμερα την τοποθεσία την λένε Αϊλή από σύγχυση, διότι στο συγκεκριμένο σημείο υπάρχει εικονοστάσι το οποίο είναι όμως κτισμένο προς τιμή του Αγίου Γεωργίου και όχι του Προφήτη Ηλία.

21. ΑΕΤΟΛΙΘΙ στη τοποθεσία αυτή υπήρχε μεγάλη πέτρα , (βράχος, λιθάρι) και στην κορυφή του καθόντουσαν πάντα αετοί.

22. ΚΑΡΟΥΤΕΣ σε αυτό το μέρος στα Βυζαντινά χρόνια ήταν οι αποθήκες κρασιού των αμπελιών που είχε το Μοναστήρι της Αγίας Σοφίας (καρούτα) είναι Σλαβική λέξη την συναντούμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας και σημαίνει αποθήκη κρασιού.

23. ΠΑΖΑΡΑΚΙΑ (Τούρκικη λέξη που σημαίνει μικρή αγορά) στη τοποθεσία αυτή στάθμευαν τα Τουρκικά στρατεύματα που μετακινούνταν από Λαμία –Λιδόρικι και αντίθετα. Οι κάτοικοι των χωριών Σμόκοβο, Χομίργιανη και Νιοχώρι πήγαιναν εκεί και πουλούσαν στους Τούρκους στρατιώτες διάφορα εμπορεύματα αλλά κυρίως φρούτα. Η παράδοση λέει ότι εκείνη την εποχή μία γυναίκα από το Σμόκοβο πήγε στα παζαράκια να πουλήσει στους στρατιώτες μαύρα μούρα. Ένας Τούρκος στρατιώτης πήρε και έφαγε τα μούρα χωρίς να τα πληρώσει .Η γυναίκα αναγκάσθηκε να κάνει παράπονα στον επικεφαλής αξιωματικό. Ο Τούρκος διοικητής επειδή ήταν παρόντες και άλλοι χριστιανοί μικροπωλητές .διέταξε και μπήκαν μπροστά του στη σειρά όλοι οι στρατιώτες και είπε στην γυναίκα να αναγνωρίσει τον δράστη. Αν δεν τον αναγνώριζε θα την σκότωνε και θα απαγόρευε στους υπόλοίπους χριστιανούς να πουλάνε φρούτα. Η γυναίκα φοβισμένη και τρέμοντας παρατήρησε προσεχτικά έναν –έναν τους στρατιώτες και στο τέλος υπόδειξε τον δράστη. Τότε ο Τούρκος αξιωματικός τράβηξε το γιαταγάνι του έσκισε την κοιλιά του στρατιώτη και φάνηκαν τα αχώνευτα ακόμα μούρα. Αυτό έσωσε τη ζωή της γυναίκας και τους άλλους χριστιανούς, αλλά από τότε ποτέ πια Τούρκος στρατιώτης δεν διανοήθηκε να μην πληρώσει.