OITH

Η Οίτη απλώνεται από ανατολικά προς τα δυτικά σε μήκος 20 χλμ. και από βορρά προς νότο σε μήκος 18 χλμ. περίπου. Στη βόρεια πλευρά της απλώνεται η εύφορη κοιλάδα του Σπερχειού. Στη δυτική πλευρά της ο ποταμός Ιναχος τη χωρίζει από ένα μικρό βουνό, το Γαυλινά, ενώ λίγο πιο νότια ένα διάσελο τη χωρίζει από τα επιβλητικά Βαρδούσια. Στα νότια ένα διάσελο τη χωρίζει από τη Γκιώνα, ενώ από ανατολικά ο ποταμός Ασωπός τη χωρίζει από το Καλλίδρομο. Η Οίτη είναι ασυνήθιστο βουνό. Όλες του οι πλευρές, εκτός από τη νότια, είναι απόκρημνες και δύσβατες. Βαθιές χαράδρες και άγριο ανάγλυφο δίνουν την αίσθηση ενός απροσπέλαστου βουνού. Όταν όμως ανέβει κανείς πάνω από τα 1.800 μ. υψόμετρο, ξαφνικά όλα ηρεμούν. Οροπέδια, λιβάδια και στρογγυλεμένες κορυφές εκτείνονται σε όλο το κεντρικό συγκρότημα τόυ βουνού, διαφοροποιώντας το από τους γείτονες του, τα Βαρδούσια και τη Γκιώνα, που με την αλπική τους διαμόρφωση εντυπωσιάζουν περισσότερο τους πεζοπόρους και τους ορειβάτες.

Νερά - ποτάμια - λίμνες
Η Οίτη, λόγω των πετρωμάτων της (φλύσχης), είναι βουνό πλούσιο σε νερά. Από τα οροπέδια της πηγάζουν τρία ποτάμια. Στα ανατολικά ο Ασωπός και ο Γοργοπόταμος, που καταλήγουν στο Σπερχειό αφού περάσουν μέσα από απόκρημνα φαράγγια. O Ιναχος (Βίστριζα) στα δυτικά, σε πιο ήρεμο τοπίο, καταλήγει και αυτός στο Σπερχειό. Στα νότια, η Οίτη βοηθάει να ξεδιψάει η Αθήνα, μια που με διάφορα ρέματα ενισχύει τα νερά του Μόρνου . Αξίζει να επισκεφτεί κανείς το σημείο Καταβόθρες, όπου μεγάλες ποσότητες νερού χάνονται σ' ένα άνοιγμα μέσα στη γη, για να καταλήξουν μάλλον στο Γοργοπόταμο. Σ' ένα βουνό με τόσα νερά δεν θα μπορούσαν να λείπουν μικρές λίμνες, όπως στο οροπέδιο Λειβαδιές κάτω από την κορυφή Γρεβενό, ούτε και καταρρύκτες, με πιο εντυπωσιακό τον καταρράκτη των Κομποτάδων με τα 130 μ. ύψος, που στερεύει τον Αύγουστο.

Χωριά
Γύρω από την Οίτη υπάρχουν 22 χωριά. Στα βόρεια η Υπάτη (400 υψόμ.) που είναι το ιστορικό κέντρο της περιοχής, ο Συκάς (250 μ. υψόμ.), το Αργυροχώρι (260 μ. υψόμ.), τα Λουτρά Υπάτης (85 μ. υψόμ.), οι Μεξιάτες (60 μ. υψόμ.), οι Κομποτάδες (60 μ. υψόμ.), o Κωσταλέξης (120 μ. υψόμ.) και ο Φραντζής (130 μ. υψόμ.). Στα ανατολικό ο Γοργοπόταμος (60 μ. υψόμ.), τα Δύο Βουνά (420 μ.' υψόμ.) και το Κουμαρίτσι (840 μ. υμιόμ.). Στα νότια η Οίτη (680 μ.), η Παύλιανη (1.030 μ. υψόμ.), η Πυρά (1.160 μ. υψόμ.), το Μαυρολιθάρι (1.140 μ. υψόμ.) και η Καστριώτισσα (1.160 μ. υψόμ.). Στα δυτικά η Δάφνη (1.120 μ. υψόμ.), το Νεοχώρι (1.240 μ. υψόμ.), ο Πύργος (740 μ. υψόμ.), το Περιστέρι (620 μ. υψόμ.), η Μεσοχώρα (640 μ. υψόμ.), το Λυχνό (660 μ. υψόμ.), το Καπνοχώρι (580 μ. υψόμ.) και η Καστανιά (1.050 μ. υψόμ.)

Η επίσκεψη
Η γειτνίαση με την εθνική οδό κάνει πολύ εύκολλη την επίσκεψη στην Οίτη και στα γύρω χωριά. Το τραίνο φτάνει μέχρι τη Λαμία, με ανταπόκριση στο Λιανοκλάδι. Τα χωριά της νότιας πλευράς μπορείτε να τα προσεγγίσετε και από τη Λειβαδιά.

Μυθολογία
Στην Οίτη έζησε τις τελευταίες του στιγμές ο ημίθεος Ηρακλής. Οταν η Δηιάνειρα του έδωσε να φορέσει τον χιτώνα, που ήταν ποτισμένος με το αίμα του κένταυρου Νέσσου, ο Ηρακλής ανέβηκε στην κορφή της Οίτης. Εκεί μάζεψε σωρό απο ξύλα και ζητούσε κάποιον να ανάψει φωτιά για να καεί και να λυτρωθεί. Αυτό δέχτηκε να το κάνει ο Φιλοκτήτης, οπου για αντάλλαγμα του έδωσε ο Ηρακλής τα βέλη του που ήταν θανατηφόρα. Οταν οι φλόγες περικύκλωσαν το σώμα του Ηρακλή ο Δίας μη αντέχοντας να βλέπει τον γιό του να υποφέρει έστειλε κεραυνούς και σύννεφα, που πήραν τον Ηρακλή και τον ανέβασαν στον Ολυμπο κανοντάς τον αθάνατο. Ο Ηρακλής παντρεύτηκε στον Ολυμπο την Ηβη θεότητα της νιότης. Κατά μια άλλη εκδοχή ο Δίας θέλοντας να δροσίσει τον γιό του έριξε ενα κεραυνό στην Οίτη. Στο σημείο που έπεσε ο κεραυνός άρχισε να αναβλύζει νερό. Το σημείο αυτό είναι οι πηγές του Γοργοποτάμου.

Ιστορία
Στη νεότερη ιστορία, η Οίτη αποτέλεσε ορμητήριο αντίστασης ενάντια στην τουρκική στρατιά των Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη, που κατέβηκαν να πνίξουν την Ελληνική επανάσταση. Στη σκιά των πλατάνων των Κομποτάδων συσκέφθηκαν οι οπλαρχηγοί Δυοβουνιώτης, Γκούρας και Αθανάσιος Διάκος. Στην σύγχρονη ιστορία, η Οίτη είναι συνδεδεμένη με την αντίσταση κατά των Γερμανών. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, από τις ενωμένες αντιστασιακές οργανώσεις του Βελουχιώτη και του Ζέρβα, με την βοήθεια των 'Αγγλων, θεωρήθηκε ένα από τα δύο σπουδαιότερα σαμποτάζ σε ολόκληρη την Ευρώπη, μια που απέκοψε για ενάμισι μήνα την τροφοδοσία του Ρόμελ στην Αφρική.

Μοναστήρια
Η Μονή Αγάθωνος, δυτικά από την Υπάτη, είναι το σπουδαιότερο μοναστήρι της περιοχής. Ιδρύθηκε το 12ο αιώνα και γνώρισε διαδοχικές εποχές ακμής και παρακμής Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, εκτός από προσφορά χρημάτων και εφοδίων οι ίδιοι μοναχοί πήραν τα όπλα και αγωνίστηκαν για την ελευθερία. Σήμερα όλο το μοναστήρι είναι στολίδι της περιοχής. Το μοναστήρι γιορτάζει στις 6 Αυγούστου αλλά και στις 15 του ίδιου μήνα, όπως και στις 10 Φεβρουαρίου,. του Αγίου Χαραλάμπους.

Εθνικός δρυμός
Η Οίτη έχει ένα μοναδικό οικοσύστημα, για την προστασία του οποίου δημιουργήθηκε το 1966 ο Εθνικός Δρυμός Οίτης. Η περιφερειακή ζώνη καλύπτει 42.000 στρ., ενώ ο πυρήνας 30.000 στρ. Ο δρυμός εκτείνεται στο βορειοανατολικό τμήμα του βουνού από τις κορυφές Αλύκαινα και Γρεβενό μέχρι τις υπώρειες πάνω από τα χωριά Υπάτη μέχρι Κομποτάδες. Ο πυρήνας καταλαμβάνει μια κλίμακα υψομέτρων από τα 500 μ. μέχρι τα 2.116 μ., με αποτέλεσμα να έχει μία μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και εδαφών Στη χαμηλότερη ζώνη επικρατούν τα πουρνάρια; ενώ στα Ψηλότερα το μεγαλύτερο μέρος του δρυμού το καταλαμβάνουν τα κεφαλλονίτικα έλατα, εκτός από το οροπέδιο Λειβαδιές που είναι σχεδόν άδενδρο. τους. Όπως αναφέρι η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης: «Οι εθνικοί δρυμοί είναι τα τελευταία οχυρά της φύσης. Είναι οι ναοί της πιο υψηλής και σύνθετης μυσταγωγίας. Δεν πρέπει να αφαιρούμε τίποτα από εκεί και δεν χρειάζεται να προσθέσουμε κάτι. Ας προσπαθήσουμε η σύντομη παρουσία μας εκεί να είναι διακριτική και δίχως ίχνη. Ας μην ενοχλούμε τα ζώα, ας είμαστε αθόρυβοι και προσεκτικοί και τότε ίσως κοινωνήσουμε στο ναό αυτό, μαζί με τα ζώα, και τα δέντρα, σαν πραγματικά αδέλφια, παιδιά της ίδιας γης».

Χλωρίδα
Στα χαμηλότερα σημεία του βουνού υπάρχουν φυλλοβόλες δρυς αλλά και σκληρόφυλλα είδη όπως πουρνάρια, κουμαριές, κέδροι και πικροδάφνες. Ψηλότερα, τα κεφαλλονίτικα έλατα καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του βουνού; ενώ μπορεί κανείς να παρατηρήσει μια μεγάλη ποικιλία από πλατύφυλλα δένδρα και θάμνους όπως μελιό, γαύρο, σφεντάμι, κράταιγος, ίταμο, προύνο κ.α. Στο οροπέδιο των Λειβαδιών υπάρχει πλούσια υποαλπική βλάστηση με πολλά ενδημικά είδη.