Μακρακώμη

Είναι χτισμένη στην δυτική Όρθρη, στις νότιες πλαγιές της, ακουμπισμένη στις τελευταίες ράχες προς τον κάμπο της Φθιώτιδας, που είναι γεμάτες αγριόδεντρα ( πουρνάρια, κουμαριές, μυρτιές κ.α.) ως την ζώνη της Κωμόπολης για να συνεχιστούν ύστερα οι ασημόφυλλες ελιές, τ` αμπέλια, οι φιστικιές και άλλες φυτείες. Υψόμετρο 280 μ. Την περιβάλλουν δυο κατάφυτοι από βλάστηση λόφοι, που στην κορφή τους στολίζονται από ολόλευκα εκκλησάκια.

Είναι στον Β.Α. λόφο ο Άϊ - Λιάς Πλατυστόμου, όπου η ακρόπολη της Αρχαίας Μακρακώμης και δυτικά της ο Άϊ - Λιάς Μακρακώμης, απ` όπου αγναντεύει καθένας την πανοραμική άποψη της Κωμόπολης και πιο πέρα, βαθιά στην πεδιάδα, το όμορφο ξεδίπλωμα του θεϊκού Σπερχειού.

Είναι κωμόπολη εμπορική, γεωργική, κτηνοτροφική, σπουδαίο κέντρο και κόμβος συγκοινωνιών της Δυτικής Φθιώτιδας. Απ` αυτή ξετυλίγονται οι συγκοινωνίες της περιοχής, με ασφαλτόδρομους στις κεντρικές αρτηρίες και χωματόδρομους καλής βατότητας για αυτοκίνητα ακτινοειδώς προς όλα τα σημεία του ορίζοντα:

• Ανατολικά προς την Λαμία ( 31 χλμ. ).

• Νότια προς τη Σπερχιάδα ( 5 χλμ. ) και την περιοχή της.

• Δυτικά προς την πρωτεύουσα της Ευρυτανίας, το Καρπενήσι ( 50 χλμ. ) και το περήφανο Βελούχι.

• Βόρεια προς τη Φουρνά ( 40 χλμ. ), Θεσσαλία και Β.Α. προς το Πλατύστομο, τη Λουτρόπολη Πλατυστόμου ( 5 χλμ. ) και το χώρο της.

Το κλίμα της ήπιο, χωρίς υγρασία κι όλη μέρα τη λούζει ο ήλιος. Δρόμοι κανονικοί. Σπίτια μονώροφα, διώροφα, τριώροφα και πολύ πράσινο.

Η καθαρή πλακοστρωμένη πλατεία της με τα μεγάλα πλατάνια και τα άλλα μοβ δέντρα της, τις δυο βρύσες στα άκρα της με τα λιονταράκια που τρέχουν άφθονο χωνευτικό νερό και τα παγκάκια γύρω από τα πλατάνια, ηλεκτρίζουν και μαγνητίζουν τους ντόπιους κατοίκους της, τους ξένους επισκέπτες και εκείνους που αναγκαστικά τη διασχίζουν, περνώντας για τα άκρα της Δυτικής Φθιώτιδας και την Ευρυτανία.

Βυζαντινά χρόνια - Τουρκοκρατία

Στη Μακρακώμη (Βαρυμπόμπη) στα χρόνια 1159-1173 μ.Χ. που γινόταν η Β΄ Σταυροφορία επί Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ η κατάσταση ήταν δεινή. Οι κάτοικοί της ήταν Ιουδαίοι και Έλληνες και καμιά ασφάλεια δεν είχαν από τους Βλάχους , που κατείχαν την περιοχή και κατοικούσαν στα απροσπέλαστα βουνά της. Λεηλατούσαν την περιοχή , άρπαζαν λάφυρα από τους Έλληνες, τους λήστευαν και πολλές φορές τους σκότωναν. Μετά τον έκτο αιώνα μ.Χ. και μετά τους χρόνους του Ιουστινιανού ,ιδρύθηκαν και οι πρώτες εκκλησίες στην περιοχή της Δυτικής Φθιώτιδας. Η Μακρακώμη ήταν έδρα Επισκοπής της Μητρόπολης Νέων Πατρών (Υπάτης) και ήταν μια μικρή πολιτεία σε ακμή και κίνηση.

Στην Τουρκοκρατία η Μακρακώμη διατήρησε το όνομα Βαρυμπόμπη και μετά την επανάσταση του 1821 με την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό ως τα 1916 που μετονομάστηκε σε Κοινότητα Μακρακώμης. Στα χρόνια της Τούρκικης σκλαβιάς την περιοχή την κατείχε ο Τούρκος Αγάς. Η συμβολή της Βαρυμπόμπης στον αγώνα του 1821 και η προσφορά του λαού της στην Ελληνική Επανάσταση ήταν μεγάλη , γιατί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας κατείχε στρατηγική θέση. Ήταν το σταυροδρόμι για το πέρασμα των Τουρκικών στρατευμάτων και των κλεφτοαρματολικών σωμάτων στις διάφορες και συχνές πολεμικές επιχειρήσεις τους.

Με την ανακήρυξη της Ελλάδας σε ένα ανεξάρτητο κράτος που περιελάμβανε και τη Στερεά Ελλάδα, η Μακρακώμη μπήκε στα ελεύθερα χρόνια της. Ήταν ένα μικρό χωριό με 200 περίπου κατοίκους ταλαιπωρημένους από το δαίμονα των αγώνων και των μαχών κατά των Τούρκων για τη λευτεριά τους. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1869 με Β.Δ. σχηματίστηκε κι άρχισε να λειτουργεί η υπηρεσία του Δήμου Μακρακώμης με πρωτεύουσα τη Βαρυμπόμπη. Μετά τους αγώνες του 1821 και την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους η περιοχή υπέφερε πολύ και ζούσε πάντα με τους εφιάλτες των ληστών, από τους διάφορους εκβιασμούς , αρπαγές, ξυλοδαρμούς και φόνους που έκαναν στα χωριά της περιοχής. Η ληστοκρατία χτυπήθηκε ολοκληρωτικά επί Ε. Βενιζέλου.