ΑΡΧΑΙΑ ΠΛΕΥΡΩΝΑ

Στις παρυφές του Αράκυνθου, Βορειοδυτικά του Μεσολογγίου και σε προνομιακή θέση από άποψης πανοραμικής θέας και απόλαυσης του φυσικού περιβάλλοντος θα συναντήσει κανείς την αρχαία Πλευρώνα, όπου σε εμάς σήμερα είναι γνωστή και ως κάστρο της κυρα - Ρήνης, όπως αποτυπώνεται από σχετικό λαϊκό θρύλο. Πρόκειται ουσιαστικά για δυο πόλεις, την παλιά, που την είχε καταστρέψει ο Δημήτριος Β' το 234 π.Χ. και τη νεότερη.

"Η αρχαία Πλευρώνα, ομώνυμη του ήρωα Πλευρώνα, αναφέρεται από τον Όμηρο, στον "Κατάλογο των πλοίων", και βρισκόταν στο λόφο Γυφτόκαστρο και Πετροβούνι 1,5 χμ. βορειοδυτικά του Μεσολογγίου, στην πεδιάδα μεταξύ του Αχελώου και του Ευήνου ποταμού, στις πλαγιές του όρους Κούριον.

Στο μέρος αυτό είναι ορατά τα ερείπια των κυκλώπειων τειχών, από τα οποία ένα μέρος είναι μυκηναϊκό.

Η Πλευρώνα είναι γνωστή από τον Όμηρο, αφού έλαβε μέρος με σαράντα πλοία μελανόμορφα υπό το Θόαντα στον Τρωικό πόλεμο. Η προέλευσή της είναι μυθική. Την κατέστρεψε ο Δημήτριος ο Β' το 234 π.Χ. και οι κάτοικοι ίδρυσαν μια καινούρια πόλη, τη νέα Πλευρώνα. Τα ερείπια της παλαιότερης πόλης βρίσκονται βόρεια της νεότερης. Η πόλη συνδέεται με τους Κουρήτες, τους μυθικούς κατοίκους της περιοχής και τους Αιτωλούς.

Η νέα Πλευρώνα χτίστηκε πιο ψηλά σε μέρος που περιβάλλεται από ψηλές επάλξεις τραπεζοειδούς σχήματος. Η πόλη περιβάλλεται από ένα τείχος μήκους 3 χμ., διακόπτεται από 25 πύργους, ένα ανά 30 - 70 μ. και καταλήγει στην οχυρωμένη ακρόπολη με 11 πύργους. Επτά πύλες επέτρεπαν την είσοδο στο εσωτερικό. Το νεότερο τείχος είναι ελληνιστικής κατασκευής και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα παραδείγματα τραπεζοειδούς κατασκευής της εποχής."

Από την Πλευρώνα καταγόταν ο Πανταλέων, στρατηγός της Αιτωλικής Συμπολιτείας και ο Αλέξανδρος, ο μόνος γνωστός ποιητής που έζησε στην Αλεξάνδρεια στα χρόνια του Πτολεμαίου Φιλάδελφου.

Ο χώρος περιβάλλεται από τείχος, στο οποίο βρίσκεται η μεγάλη δεξαμενή, γυμναστήριο, το θέατρο. Στο τελευταίο, από το λαογραφικό σύλλογο γίνονται συνεχείς και άοκνες προσπάθειες για αξιοποίηση και προβολή του και με τη διοργάνωση αξιόλογων θεατρικών παραστάσεων.

"Στα σωζόμενα ευρήματα της πόλης ξεχωριστή θέση κατέχει το θέατρο, που ανήκει στο τέλος του 3ου αι. Το θέατρο βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης και στηρίζεται μαζί με το προσκήνιο στο εσωτερικό τμήμα του τείχους, με ένα πύργο ο οποίος αποτελεί κεντρικό στοιχείο της κατασκευής της σκηνής. Η ορχήστρα σχηματίζει ένα ημικύκλιο των 10,7 μ. Το θέατρο της Πλευρώνας πρωτοτυπεί για τη σκηνή του, στην οποία έχει ενσωματωθεί ένα τμήμα του τείχους. Αριστερά και δεξιά του πύργου προστέθηκαν δύο δωμάτια που αποτελούσαν τα παρασκήνια. Μεταξύ των παρασκηνίων υπήρχε η κιονοστοιχία του προσκηνίου, αποτελούμενη από έξι ημικίονες και δύο πεσσούς. Το θέατρο της Πλευρώνας οικοδομήθηκε σε άμεση γειτνίαση προς τον οχυρωματικό περίβολό της.

Στην Ακρόπολη της Πλευρώνας, μπορούμε να διακρίνουμε ένα μικρό ναό της Αρακυνθίας Αθηνάς, που θεωρείται προστάτης της πόλης. Από το ναό της Αθηνάς διατηρούνται μόνο μερικά τμήματα από κολόνες δωρικού ρυθμού και τμήματα από τη διακόσμηση της κάλυψης. Ναός θεάς υπήρχε στην Ακρόπολη. Εκεί σήμερα υπάρχει ένα εκκλησάκι.

Η λατρεία της επιβεβαιώνεται και από τη δημόσια σφραγίδα της Πλευρώνας, η οποία βρέθηκε στην Καλλίπολη και αναπαριστά το κεφάλι της Αθηνάς, με αττικό περίβλημα στο κεφάλι και από μαρτυρίες του Διόνυσου, γιου του Καλλίφωνου. Η Αθηνά ονομάζεται Αρακυνθία από το ομώνυμο βουνό.

Αρχαιολογικές μελέτες μιλούν για την παρουσία και άλλων τόπων λατρείας. Τα ερείπια ενός κτιρίου, πιθανώς ναού στην περιοχή Πετροβούνι, είναι οι σημαντικότερες ενδείξεις λατρείας στην Πλευρώνα."

"Η τοποθεσία είναι γνωστή ως κάστρο της κυρα - Ρήνης. Η κυρα - Ρήνη ήταν θυγατέρα του αυτοκράτορα Αλεξίου Παλαιολόγου, σύζυγος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου. Οι ντόπιοι έχουν ακούσει ότι στα ερείπια της πόλης υπάρχουν κρυμμένα τρία μεγάλα κιβώτια, από τα οποία τα δύο είναι γεμάτα με χρυσάφι και το τρίτο με φίδια, που φρουρούν το θησαυρό.

Ο λαός συνέδεσε την Κυρα - Ρήνη του Κάστρου με την παρακάτω παράδοση: Δύο βασιλόπουλα, ο Ανήλιαγος και ο Γυφτάκης, την αγαπούσαν. Η καρδιά της όμως χτυπούσε για τον Ανήλιαγο. Για να δώσει τέλος στην ερωτική της περιπέτεια, αθλοθέτησε και στους δύο μνηστήρες από ένα μεγάλο κατόρθωμα, ο Γυφτάκης να χτίσει το κάστρο με τους πύργους, με τα παλάτια και το παζάρι και ο Ανήλιαγος να φέρει το νερό από τη λίμνη του Αγγελόκαστρου. Όποιος τελειώσει πρώτος τη δουλειά του, εκείνον θ' αγαπήσει. Ο Γυφτάκης μέσα σε δυο χρόνια τελείωσε το έργο του πρώτος. Ήταν πια έτοιμος να παραδώσει τα κλειδιά στην κυρα - Ρήνη. Χαρούμενος έκανε τραπέζι σ' όλους τους μαστόρους μέσα στο παζάρι του κάστρου και όλοι είχαν χαρά και γλέντι. Ξαφνικά ακούγεται μέσα από τη γη, καταμεσής στο παζάρι, ένα δυνατό βουητό και πετιέται ο Ανήλιαγος έξω. "Καλώς τα χαίρεσθε, λέει, μα τραπέζι χωρίς νερό δε γίνεται!". Κι ευθύς ολόδροσο και καθαρό νερό άρχισε να τρέχει. Η κυρα - Ρήνη χαρούμενη είπε πως αυτός τέλειωσε πρώτος τη δουλειά, γιατί ο Γυφτάκης δεν της είχε παραδώσει τα κλειδιά κι αγάπησε τον Ανήλιαγο. Τότε κι αυτός απ' το κακό του έχτισε απέναντι άλλο κάστρο, το Γυφτόκαστρο και πολεμούσε τ' απάνω κάστρο."

Τα εντός εισαγωγικών κείμενα είναι από το βιβλίο "ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΠΛΕΥΡΩΝΑΣ" του φιλόλογου κ. Παπαδόπουλου Κωνσταντίνου, τον οποίο και ευχαριστούμε για την ευγενική του παραχώρηση.