Εξεδήμησε ο Παύλος Δημητρίου

Έφυγε σε ηλικία 73 ετών ο ρουμελιώτης επιχειρηματίας Παύλος Δημητρίου. Η κηδεία του έγινε στην ιδιαίτερη πατρίδα του το χωριό Ροβολιάρης (λίγο πιο πάνω από την Μακρακώμη), όπου τον αποχαιρέτισαν η γυναίκα του Μαριάννα, τα παιδιά του Παντελής, Γιάννης και Δήμητρα Δημητρίου, συγγενείς και φίλοι του. Ο Παύλος είχε φύγει από μικρός από το χωριό του και εργάστηκε στην Αθήνα όπου δημιούργησε δική του οικοδομική επιχείρηση, με την οποία τώρα ασχολείται ο γιος του Γιάννης, που είναι αρχιτέκτονας.

Συνταγή για ψάρι

Ψάρια σαβόρο

Παίρνουμε μικρά ψάρια, κατά προτίμηση μπαρμπούνια ή μαρίδες ή γόπες ή φέτες από χονδρό ψάρι. Αφού τηγανίσουμε τα ψάρια, τα βγάζουμε από το τηγάνι και τα διατηρούμε ζεστά, μέσα δε στο τηγανόλαδο προσθέτουμε λίγο ακόμα λάδι και μερικές κουταλιές αλεύρι με ξύλινο κουτάλι ενώ το τηγάνι είναι στη φωτιά, όσο που το αλεύρι παίρνει χρώμα ξανθό προς το καστανό. Τότε ρίχνουμε αμέσως στο τηγάνι τα εξής (επί αναλογίας μιάς οκάς ψαριών): 1/2 φλυτζάνι ξύδι καλό, δυνατό, 1-2 φλυτζάνια νερό, λίγο κρασί άσπρο (αρετσίνωτο), λίγη ντομάτα φρέσκια, πολτοποιημένη, μια κουταλιά του γλυκού ζάχαρη, λίγο σκόρδο λιωμένο, λίγο δενδρολίβανο, αλάτι και πιπέρι. Όταν τα ρίξουμε όλα αυτά, συνεχίζουμε το ανακάτεμα με το ξύλινο κουτάλι και ενώ η σάλτσα βράζει ρίχνουμε μέσα 150 δράμια μαύρη σταφίδα, αφού την πλύνουμε καλά.

Όταν η σταφίδα φουσκώσει τη μαζεύουμε με τρυπητή κουτάλα και τη βάζουμε στην πιατέλα που έχουμε τα ψάρια. Τη σάλτσα την αφήνουμε στη φωτιά, να δέσει λίγο ακόμα και, όταν γίνει αρκετά πυκνή, περιχύνουμε με αυτήν τα ψάρια και τη σταφίδα. Αν θέλουμε επίσης μπορούμε να παραλείψουμε το κρασί και τη ντομάτα ή και τη ζάχαρη.

Κολιοί στο φούρνο πλακί

Αν και μπορεί να θεωρείται αυγουστιάτικο πιάτο, στην Κέρκυρα οι κολιοί είναι άφθονοι και πεντανόστιμοι και τον Ιούλιο. Τους μαρινάρουμε με αλάτι, πιπέρι και λεμόνι για δυο ώρες στο ψυγείο. Στη συνέχεια χωρίς να αδειάσουμε το ζουμί προσθέτουμε πολύ κρεμμύδι, σκόρδο, μαίντανό, πιπεριά, τομάτα φρέσκια, λάδι και τους ψήνουμε για μια ώρα περίπου. Προς το μέσον του ψησίματος καλά είναι να προσθέσουμε, αν δεν τόχουμε πιεί όλο, και ένα ποτηράκι λευκό κρασί.

Mπακαλιαρόπιτα

Υλικά: 1 κ. μπακαλιάρος, 4 σκελίδες σκόρδο τριμμένο, πολύ μαϊντανό - άνιθο, 1 πατάτα κομμένη σε κύβους, τομάτα (ανάλογα την όρεξή μας), 1 φλυτζάνι ρύζι, 1 φλυτζάνι λάδι Για το φύλλο: αλεύρι σκληρό, λάδι, κρασί λευκό αρετσίνωτο όσο πάρει

Γέμιση: Ξαλμυρίζουμε το μπακαλιάρο. Τον καθαρίζουμε και τον ξαίνουμε (μικρά κομμάτια). Ρίχνουμε το 1/2 του λαδιού στην κατσαρόλα. Μαραίνουμε το σκόρδο, προσθέτουμε τα μυρωδικά, την πατάτα, το ρύζι, την ντομάτα τριμμένη, όλα μέσα στην κατσαρόλα και μαγειρεύουμε για μερικά λεπτά σε χαμηλή φωτιά. Εαν χρειαστεί προσθέτουμε μισό ποτήρι νερό. Ανοίγουμε δύο χονδρά κομμάτια φύλλου, αρχικά πλάθοντας το με λίγο λάδι, συνεχίζοντας με κρασί αντί νερού. Έχουμε αλείψει ένα ταψί με λάδι. Απλώνουμε το φύλλο, βάζουμε τη γέμιση, κλείνουμε τα χείλη του φύλλου και τα αλείφουμε με νερό ώστε να κολλήσει το πάνω φύλλο. Το ψήνουμε σε φούρνο που έχουμε προθερμάνει στους 180 C.

Ομιλία για τον Γιάννη Βλαχογιάννη

Την ζωή και το έργο του ρουμελιώτη λόγιου Γιάννη Βλαχογιάννη παρουσίασε σε ομιλία του ο δικός μας, μέλος του ΠΚΡ, κ. Δημήτρης Κουτσουλέλος. Η ομιλία έγινε στην αίθουσα των υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας στο πλαίσιο των εβδομαδιαίων λογοτεχνικών εκδηλώσεων της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον ομιλητή προλόγισε ο πρόεδρος της ΕΕΛ κ. Δημ. Τσουκνίδας.
Ο κ. Δημ. Κουτσουλέλος, με συνοπτικό λόγο, παρουσίασε την ζωή του επαχτίτη Γιάννη Βλαχογιάννη, αναφέρθηκε με δωρικό λόγο στο ποιητικό, πεζό, αφηγηματικό, λαογραφικό και ιστορικό έργο του μεγάλου συγγραφέα και διάβασε αποσπάσματα από διηγήματά του, που έχουν ιστορικό χαρακτήρα. Το ένα για τις σουλιώτισσες και το άλλο για την ΄Εξοδο του Μεσολογγίου.

Η ομιλία του κ. Δ.Κ. ήταν αδρή, σύντομη, λιτή, χωρίς πολλές περιγραφές και ανούσιες αναφορές με καίρια σκόπευση στον άνδρα Γιάννη Βλαχογιάννη και το έργο του, μεταξύ των οποίων σημαντική θέση κατέχει και η δημιουργία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, που διετέλεσε πρώτος διευθυντής τους, διορισμό που έκανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, εκτιμώντας το συλλεκτικό έργο του σε έγγραφα και άλλα ιστορικά ντοκουμέντα του Αγώνα της Ελληνικής Επαναστάσεως.
Στην κηδεία του, το 1945, απάγγειλε ποίημα αφιερωμένο στο μεγάλο νεκρό ο Άγγελος Σικελιανός.

Β.Α.Λ.

Ρουμελιώτες Λογοτέχνες γιατροί

Μας εστάλη από αναγνώστη μας ο κατάλογος των μελών της Ένωσης Ελλήνων Ιατρών Λογοτεχνών. Μεταξύ των 109 μελών, ιατρών λογοτεχνών, περιλαμβάνονται και ρουμελιώτες γιατροί λογοτέχνες, όπως οι Κώστας Καρκάνης (Μακρακώμη), Νίκος Κελέρμενος (Λιβαδειά), και Κώστας Φαλίδας (Ευηνοχώριο Μεσολογγίου).

Ποίηση Βασίλη Δημουλά

Τα εχέμυθα της εσπέρας

Ο ποιητής Βασίλης Δ. Δημουλάς μας πλούτισε με μία ακόμη ποιητική συλλογή, με τίτλο «Τα εχέμυθα της εσπέρας». Πλουσιότατο το λογοτεχνικό έργο του Β.Δ. που απλώνεται σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου: Ποίηση, δοκίμιο, αφήγηση, διήγημα, θέατρο, σχολικό βιβλίο κ.ά.π. Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών και της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών ο Β.Δ. συνεχίζει να παράγει έργο και οι πνευματικές δημιουργίες του σφραγίζονται από βαθιά πίστη στο θείο, ενώ πάντοτε αναθυμάται ποιητικά πρόσωπα του στενού περιβάλλοντός του όπως η μητέρα του, η γυναίκα του, ο γιος του. Αλλ΄ ακόμη ο ποιητής θαυμάζει τη φύση, τραγουδά την «ιερή μοναξιά» του: Νύχτωσε!…/Έφτασε η ώρα των λυχναριών,/η άγια ώρα του στοχασμού/και της ικεσίας./Α, πώς ευωδιάζει το κερί/της προσφοράς μου!.., λέει ο Β.Δ. για την περίπτωση. «Τα εχέμυθα της εσπέρας» (Αθήνα 2006) είναι μία ακόμη ποιητική συλλογή που διακρίνεται για την τρυφερότητα των στίχων και τους βαθιούς στοχασμούς του Βασίλη Δ. Δημουλά.

Β.Α.Λ.

ΑΡΧΑΙΑ ΠΛΕΥΡΩΝΑ

Στις παρυφές του Αράκυνθου, Βορειοδυτικά του Μεσολογγίου και σε προνομιακή θέση από άποψης πανοραμικής θέας και απόλαυσης του φυσικού περιβάλλοντος θα συναντήσει κανείς την αρχαία Πλευρώνα, όπου σε εμάς σήμερα είναι γνωστή και ως κάστρο της κυρα - Ρήνης, όπως αποτυπώνεται από σχετικό λαϊκό θρύλο. Πρόκειται ουσιαστικά για δυο πόλεις, την παλιά, που την είχε καταστρέψει ο Δημήτριος Β' το 234 π.Χ. και τη νεότερη.

"Η αρχαία Πλευρώνα, ομώνυμη του ήρωα Πλευρώνα, αναφέρεται από τον Όμηρο, στον "Κατάλογο των πλοίων", και βρισκόταν στο λόφο Γυφτόκαστρο και Πετροβούνι 1,5 χμ. βορειοδυτικά του Μεσολογγίου, στην πεδιάδα μεταξύ του Αχελώου και του Ευήνου ποταμού, στις πλαγιές του όρους Κούριον.

Στο μέρος αυτό είναι ορατά τα ερείπια των κυκλώπειων τειχών, από τα οποία ένα μέρος είναι μυκηναϊκό.

Η Πλευρώνα είναι γνωστή από τον Όμηρο, αφού έλαβε μέρος με σαράντα πλοία μελανόμορφα υπό το Θόαντα στον Τρωικό πόλεμο. Η προέλευσή της είναι μυθική. Την κατέστρεψε ο Δημήτριος ο Β' το 234 π.Χ. και οι κάτοικοι ίδρυσαν μια καινούρια πόλη, τη νέα Πλευρώνα. Τα ερείπια της παλαιότερης πόλης βρίσκονται βόρεια της νεότερης. Η πόλη συνδέεται με τους Κουρήτες, τους μυθικούς κατοίκους της περιοχής και τους Αιτωλούς.

Η νέα Πλευρώνα χτίστηκε πιο ψηλά σε μέρος που περιβάλλεται από ψηλές επάλξεις τραπεζοειδούς σχήματος. Η πόλη περιβάλλεται από ένα τείχος μήκους 3 χμ., διακόπτεται από 25 πύργους, ένα ανά 30 - 70 μ. και καταλήγει στην οχυρωμένη ακρόπολη με 11 πύργους. Επτά πύλες επέτρεπαν την είσοδο στο εσωτερικό. Το νεότερο τείχος είναι ελληνιστικής κατασκευής και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα παραδείγματα τραπεζοειδούς κατασκευής της εποχής."

Από την Πλευρώνα καταγόταν ο Πανταλέων, στρατηγός της Αιτωλικής Συμπολιτείας και ο Αλέξανδρος, ο μόνος γνωστός ποιητής που έζησε στην Αλεξάνδρεια στα χρόνια του Πτολεμαίου Φιλάδελφου.

Ο χώρος περιβάλλεται από τείχος, στο οποίο βρίσκεται η μεγάλη δεξαμενή, γυμναστήριο, το θέατρο. Στο τελευταίο, από το λαογραφικό σύλλογο γίνονται συνεχείς και άοκνες προσπάθειες για αξιοποίηση και προβολή του και με τη διοργάνωση αξιόλογων θεατρικών παραστάσεων.

"Στα σωζόμενα ευρήματα της πόλης ξεχωριστή θέση κατέχει το θέατρο, που ανήκει στο τέλος του 3ου αι. Το θέατρο βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης και στηρίζεται μαζί με το προσκήνιο στο εσωτερικό τμήμα του τείχους, με ένα πύργο ο οποίος αποτελεί κεντρικό στοιχείο της κατασκευής της σκηνής. Η ορχήστρα σχηματίζει ένα ημικύκλιο των 10,7 μ. Το θέατρο της Πλευρώνας πρωτοτυπεί για τη σκηνή του, στην οποία έχει ενσωματωθεί ένα τμήμα του τείχους. Αριστερά και δεξιά του πύργου προστέθηκαν δύο δωμάτια που αποτελούσαν τα παρασκήνια. Μεταξύ των παρασκηνίων υπήρχε η κιονοστοιχία του προσκηνίου, αποτελούμενη από έξι ημικίονες και δύο πεσσούς. Το θέατρο της Πλευρώνας οικοδομήθηκε σε άμεση γειτνίαση προς τον οχυρωματικό περίβολό της.

Στην Ακρόπολη της Πλευρώνας, μπορούμε να διακρίνουμε ένα μικρό ναό της Αρακυνθίας Αθηνάς, που θεωρείται προστάτης της πόλης. Από το ναό της Αθηνάς διατηρούνται μόνο μερικά τμήματα από κολόνες δωρικού ρυθμού και τμήματα από τη διακόσμηση της κάλυψης. Ναός θεάς υπήρχε στην Ακρόπολη. Εκεί σήμερα υπάρχει ένα εκκλησάκι.

Η λατρεία της επιβεβαιώνεται και από τη δημόσια σφραγίδα της Πλευρώνας, η οποία βρέθηκε στην Καλλίπολη και αναπαριστά το κεφάλι της Αθηνάς, με αττικό περίβλημα στο κεφάλι και από μαρτυρίες του Διόνυσου, γιου του Καλλίφωνου. Η Αθηνά ονομάζεται Αρακυνθία από το ομώνυμο βουνό.

Αρχαιολογικές μελέτες μιλούν για την παρουσία και άλλων τόπων λατρείας. Τα ερείπια ενός κτιρίου, πιθανώς ναού στην περιοχή Πετροβούνι, είναι οι σημαντικότερες ενδείξεις λατρείας στην Πλευρώνα."

"Η τοποθεσία είναι γνωστή ως κάστρο της κυρα - Ρήνης. Η κυρα - Ρήνη ήταν θυγατέρα του αυτοκράτορα Αλεξίου Παλαιολόγου, σύζυγος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου. Οι ντόπιοι έχουν ακούσει ότι στα ερείπια της πόλης υπάρχουν κρυμμένα τρία μεγάλα κιβώτια, από τα οποία τα δύο είναι γεμάτα με χρυσάφι και το τρίτο με φίδια, που φρουρούν το θησαυρό.

Ο λαός συνέδεσε την Κυρα - Ρήνη του Κάστρου με την παρακάτω παράδοση: Δύο βασιλόπουλα, ο Ανήλιαγος και ο Γυφτάκης, την αγαπούσαν. Η καρδιά της όμως χτυπούσε για τον Ανήλιαγο. Για να δώσει τέλος στην ερωτική της περιπέτεια, αθλοθέτησε και στους δύο μνηστήρες από ένα μεγάλο κατόρθωμα, ο Γυφτάκης να χτίσει το κάστρο με τους πύργους, με τα παλάτια και το παζάρι και ο Ανήλιαγος να φέρει το νερό από τη λίμνη του Αγγελόκαστρου. Όποιος τελειώσει πρώτος τη δουλειά του, εκείνον θ' αγαπήσει. Ο Γυφτάκης μέσα σε δυο χρόνια τελείωσε το έργο του πρώτος. Ήταν πια έτοιμος να παραδώσει τα κλειδιά στην κυρα - Ρήνη. Χαρούμενος έκανε τραπέζι σ' όλους τους μαστόρους μέσα στο παζάρι του κάστρου και όλοι είχαν χαρά και γλέντι. Ξαφνικά ακούγεται μέσα από τη γη, καταμεσής στο παζάρι, ένα δυνατό βουητό και πετιέται ο Ανήλιαγος έξω. "Καλώς τα χαίρεσθε, λέει, μα τραπέζι χωρίς νερό δε γίνεται!". Κι ευθύς ολόδροσο και καθαρό νερό άρχισε να τρέχει. Η κυρα - Ρήνη χαρούμενη είπε πως αυτός τέλειωσε πρώτος τη δουλειά, γιατί ο Γυφτάκης δεν της είχε παραδώσει τα κλειδιά κι αγάπησε τον Ανήλιαγο. Τότε κι αυτός απ' το κακό του έχτισε απέναντι άλλο κάστρο, το Γυφτόκαστρο και πολεμούσε τ' απάνω κάστρο."

Τα εντός εισαγωγικών κείμενα είναι από το βιβλίο "ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΠΛΕΥΡΩΝΑΣ" του φιλόλογου κ. Παπαδόπουλου Κωνσταντίνου, τον οποίο και ευχαριστούμε για την ευγενική του παραχώρηση.

ΔΟΜΟΚΟΣ

Ξεκινώντας από την πρωτεύουσα της Φθιώτιδας , τη Λαμία και σε απόσταση 36 χμ , φτάνουμε στο Δομοκό. Ο Δομοκός είναι χτισμένος σε πανοραμική θέση απ' όπου φαίνεται όλη η πεδιάδα της Αρχαίας Εστιώτιδας και Θεσσαλιώτιδας ως τα Άγραφα και τον Κόζακα, την αρχαία πατρίδα του Ασκληπιού.

Στην κορυφή (600 μ.) υπάρχει το αρχαίο φράγκικο κάστρο. Στη δυτική πλευρά σώζονται ακόμη τα κυκλώπεια τείχη.
Η πόλη είναι αμφιθεατρικά κτισμένη. Η περιοχή είχε σημαντική ιστορική και στρατηγική παρουσία στους ελληνιστικούς χρόνους. Κοντά στο Δομοκό βρίσκεται η αποξηραμένη λίμνη της Ξυνιάδας και προς τη Λαμία βρίσκεται η Πηγή του Αχιλλέα, όπου το 1897 σταμάτησαν οι Τούρκοι και δεν εισήλθαν στη Λαμία. Η επαρχία του Δομοκού αποτελείται από 36 χωριά και όλα αυτά τα μέρη είναι γεμάτα από αρχαία ερείπια, ιστορικές μνήμες και εκκλησίες. Η ευρύτερη περιοχή μνημονεύεται από το Στράβωνα, τον Ξενοφώντα κ.ά. Σήμερα ο Δομοκός δεσπόζει στην πολιτιστική, την οικονομική, διοικητική και συγκοινωνιακή ανάπτυξη της ομώνυμης επαρχίας, ως αυτοδύναμο αστικό κέντρο με τις ανέσεις της σύγχρονης ζωής.

ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΑΡΚΑΡΩΤΑΣ

ΙΤΕΑ

Η πανέμορφη Ιτέα χτισμένη στο βάθος του Κρισσαίου Κόλπου , εκτείνεται μαζί με την γειτονική Κίρρα , κατά μήκος του παραθαλάσσιου χώρου τaης ομώνυμης κοιλάδας , του Κρισσαίου Πεδίου και αποτελεί την προς τα Νότια απόληξη του φημισμένου Δελφικού Τοπίου . Νέα σχετικά πόλη η Ιτέα ιδρύθηκε το 1830, μπόρεσε χάρη σε μια σειρά ευνοϊκών συγκυριών , να εξελιχθεί γρήγορα σε σημαντικό εμπορικό-διαμετακομιστικό κέντρο .Ο πληθυσμός της σήμερα φτάνει τους 9.000 κατοίκους . Η πρόσβαση στην πόλη είναι ευχερής τόσο από την θάλασσα - διαθέτει καλό επιβατικό - εμπορικό λιμάνι - όσο και από την ξηρά - σύνδεση με τις μεγάλες οδικές αρτηρίες της χώρας .Αποτελεί την έξοδο προς την θάλασσα, όχι μόνο του Νομού - επίνειο της Άμφισσας και των Δελφών - αλλά και της Κεντρικής Ελλάδας . Η υπερσύγχρονη Μαρίνα της έχει την δυνατότητα λιμενισμού 250 σκαφών και αποτελεί μια καλή λύση για τους ιδιοκτήτες σκαφών ακόμη και από την Αττική .

Πηγή: Ιστοσελίδα Νομαρχίας Φωκίδας

ΒΟΝΙΤΣΑ

Ομορφη παραλιακή κωμόπολη στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου, με ωραίες εκτεταμένες αμμουδιές και ιστορικούς χώρους με πολλά μνημεία. Απέχει 114 χλμ ΒΔ από το Μεσολόγγι και έχει 4.081 κατοίκους. Η πόλη ιδρύθηκε το Δ΄ αιώνα μ.Χ. Το ΙΔ΄ αιώνα υποτάχθηκε στον βασιλιά της Νεάπολης, τον ΙΕ΄ στους Ενετούς, το 1797 στους Γάλλους και έπειτα στον Αλή Πασά. Απελευθερώθηκε το 1828. Το 1862 ήταν η έδρα της επανάστασης του Θ. Γρίβα εναντίον του Όθωνα. Η πόλη χτίστηκε στα θεμέλια του αρχαίου Ανακτορίου, πόλη που έπαψε να υπάρχει από την εποχή του Αυγούστου.

Στην κορυφή του Βουνού σώζονται ερείπια μεσαιωνικού κάστρου από την εποχή που η Βόνιτσα ανήκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Εκεί σώζεται το εκκλησάκι της του Θεού Σοφίας-12ου αι.- Βυζαντινό φρουριακού τύπου.

Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Παναγίας, με ωραίες τοιχογραφίες, του Αγίου Ιωάννη και του Αγίου Σπυρίδωνα, με λεπτοδουλεμένο τέμπλο.
Στο χωριό Θύριο -15 χλμ. ΝΔ- υπάρχει Αρχαιολογικό Μουσείο, με ευρήματα των ανασκαφών της περιοχής, επιγραφές Κλασικής και Ρωμαϊκής Εποχής, μαρμάρινο επιτύμβιο ανάγλυφο κόρης 4ου αι. π.Χ., ακέφαλο άγαλμα Αρτέμιδας, σύμπλεγμα του Μίθρα, επιτύμβιες στήλες, τεμάχια ψηφιδωτού Ρωμαϊκών Χρόνων κ.ά.

Στο ΄Ακτιο -15 χλμ Δ- ο αρχαιολογικός χώρος και το βενετσιάνικο φρούριο.

Στα νερά της λίμνης Βουλκανιάς, κοντά στο χωριό ΄Αγιος Νικόλαος -10 χλμ ΝΔ- είναι βυθισμένη μια παλιά πόλη. Εκεί βρίσκεται και το περίφημο σημείο «Αυλάκι της Κλεοπάτρας» περιοχή από την οποία πέρασε το στόλο της -το 31 π.Χ.- από την Πάλαιρο (Ζαβέρδα) ως τον προλιμένα στο ΄Ακτιο, η περιβόητη Βασίλισσα της Αιγύπτου, για να δοθεί η γνωστή ναυμαχία μεταξύ Οκτάβιου και Μάρκου Αντώνιου. Στη φωτογραφία που ακολουθεί άποψη από τον Άγιο Νικόλαο. Στο δρόμο προς τη Λευκάδα -18 χλμ ΝΔ- υπάρχει το βενετσιάνικο φρούριο.

ΛΙΒΑΝΑΤΕΣ

Λείψανα οικισμού της τελευταίας μυκηναϊκής περιόδου (1200-1100 π.X.) που αναπτύχθηκε σε χαμηλό παράλιο ύψωμα. Αποκαλύφθηκαν αποθηκευτικοί και οικιστικοί χώροι. Σημαντικότερα ευρήματα είναι τα αγγεία με παραστάσεις πλοίων και ναυμαχίας.
Στην παραλία του χωριού Λιβανάτες, τοποθετείται το επίνειο του Oπούντος, ο Kύνος. Στον παραθαλάσσιο λόφο Πύργος σώζονται τμήματα της οχύρωσης του οικισμού με πύργους και θέσεις πυλών γύρω από μεσαιωνικό πύργο.
Στην τοποθεσία Πατί, 1,5 χλμ. βόρεια από τους Λιβανάτες, κοντά στη θάλασσα, λείψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής στη θέση ερειπωμένης μεταγενέστερης εκκλησίας.

Οι Λιβανάτες (άλλη ονομασία: Λιβανάτα) είναι μια μικρή κωμόπολη του νομού Φθιώτιδας. Ανήκουν στην επαρχία Λοκρίδας και είναι πολύ κοντά στην Αταλάντη. Βρίσκονται ανάμεσα σε Λαμία και Αθήνα, απέχοντας περίπου 45 λεπτά από τη Λαμία και 1,5 ώρα από την Αθήνα. Έχουν σχεδόν 3500 μόνιμους κατοίκους.
Οι Λιβανάτες δεν είναι πολύ γνωστές στους Έλληνες, όμως έχουν αρκετά μεγάλη ιστορία. Στο βορειοδυτικό μέρος των Λιβανατών υπάρχουν τα ερείπια της πόλης Κύνος, μίας σημαντικής πόλης της αρχαίας Ελλάδας.

Σύμφωνα με τον μύθο η ιστορία των Λοκρών αλλά και όλων των Ελλήνων ξεκινάει από εδώ: Ο Δίας έκανε έναν κατακλυσμό το 1796 π.Χ. ή τον 15ο π.Χ. αιώνα. Οι μόνοι άνθρωποι που σώθηκαν τότε ήταν ο Βασιλιάς της Φθίας Δευκαλίωνας και η γυναίκα του Πύρρα επιπλέοντας πάνω σε κιβωτό. Ο Δευκαλίωνας ήταν γιος του Προμηθέα και η Πύρρα κόρη του Επιμηθέα και της Πανδώρας. Ζούσαν στην αρχαία πόλη Κύνος η οποία ήταν το λιμάνι του Οπούντα, της Μητρόπολης των Οπουντίων Λοκρών. Όταν, μετά από 9 μέρες, τελείωσε ο κατακλυσμός, ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Δευκαλίωνα και την Πύρρα και τους ρώτησε τι ήθελαν. Αυτοί ζήτησαν να ξαναγίνουν οι άνθρωποι. Έτσι σύμφωνα με συμβουλή του Δία ο Δευκαλίωνας και η γυναίκα του πήραν πέτρες και τις πετούσαν πίσω τους. Όσες έριχνε ο Δευκαλίωνας γίνονταν άνδρες ενώ αυτές που έριχνε η Πύρρα γίνονταν γυναίκες.

Ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα έκαναν 3 παιδία: Τον Έλληνα (από όπου ονομάστηκαν οι Έλληνες), τον Αμφικτύωνα και την Πρωτογένεια. Ο Στράβων λέει ότι υπήρχε ο τάφος τις Πύρρας στον Κύνο. Ο Έλλην παντρεύτηκε την Ορσηίδα και έκαναν 3 παιδιά, τον Δώρο, τον Ξούθο και τον Αίολο και μοίρασε την Ελλάδα στα 3 παιδιά του. Ο Δώρος πήρε την περιοχή πάνω από την Πελοπόννησο για αυτό και οι κάτοικοι αυτής της περιοχής ονομάστηκαν Δωριείς. Ο Ξούθος πήρε την Πελοπόννησο και έκανε 2 γιους με την Κρέουσα. Οι γιοι του ήταν ο Αχαιός και ο Ίωνας από όπου ονομάστηκαν οι Αχαιοί και οι Ίωνες. Ο Αίολος πήρε την Θεσσαλία και οι κάτοικοι αυτής της περιοχής ονομάστηκαν από αυτόν Αιολείς. Παντρεύτηκε με την Εναρέτη και έκανε 7 αγόρια και 5 κορίτσια.

Από τον Αμφικτύωνα, τον άλλο γιο του Δευκαλίωνα και την Χθονοπάτρα γεννήθηκε ο Φύσκος που έγινε βασιλιάς των Οπουντίων. Μάλιστα ο γιος του Φύσκου, Λοκρός, πρώτα, και ο γιος του Λοκρού, Οπούς, μετά, βασίλεψαν ύστερα από τον Φύσκο. Γιος του Οπούντος ήταν ο Κύνος και γιοι αυτού ο Οδοίδοκος, ο Καλλίαρος και η Λάρυμνα. Γιος του Οδοίδοκου και της Λαονόμης ήταν ο Οϊλέας και γιοι αυτού ο Αίας από την Εριωπίδα και ένας νόθος, Μέδων.
Η Πρωτογένεια γέννησε με τον Δία έναν γιο, τον Οπούντα και όταν έγινε βασιλιάς των Ηλείων, έκανε κόρη με το όνομα Πρωτογένεια. Αυτήν την άρπαξε ο Δίας και αφού την πήγε στο βουνό Μέναλο της Αρκαδίας και συνέλαβε γιο, την έδωσε σύζυγο στο Λοκρό και με αυτόν η Πρωτογένεια έκανε ένα γιο που ονομάστηκε Οπούς από τον παππού του. Όπως διηγείται ο Απολλόδωρος ο γιος του Δία και της Πρωτογένειας ήταν ο Αέθλιος ο πρώτος Βασιλιάς της Ήλιδας

Οι πρώτοι που ονομάστηκαν Έλληνες ήταν οι Λοκροί, από τον Έλληνα, τον γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας. Αλλά και ο Όμηρος Έλληνες λέει τους Λοκρούς και Φθιωτείς που πολέμησαν μαζί με τον Αχιλλέα στην Τροία. Ο Θουκυδίδης πιστεύει το ίδιο και αυτός. Η αρχαία πόλη Κύνος πράγματι υπάρχει και τώρα, ενάμιση χιλιόμετρο από την παραλία των Λιβανατών όπου γίνονται αρχαιολογικές έρευνες.
Η ιστορία του τόπου δεν σταματάει εδώ: Η καταγωγή του πατέρα του ήρωα της ελληνικής επανάστασης, Οδυσσέα Ανδρούτσου, Ανδρέας Ανδρίτσος ή Βερούτης ήταν από τις Λιβανάτες - υπάρχει ένα μνημείο για τον Ανδρέα Ανδρίτσο στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ήταν οπλαρχηγός των Ελλήνων και σύμμαχος του Λάμπρου Κατσώνη. Ο Κατσώνης με τον μικρό του στόλο και ο Ανδρίτσος με 500 παλικάρια του έφεραν μεγάλη αναστάτωση στους Τούρκους κατά την αποτυχημένη επιχείρηση του Κατσώνη εναντίων των Τούρκων, στο τέλος του 18 αιώνα.

Για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο δε χρειάζεται να αναφερθούν πολλά πράγματα, οι μεγάλες του νίκες απέναντι στους Τούρκους, με σημαντικότερη αυτή στο χάνι της Γραβιάς είναι γνωστές. Υπάρχει άγαλμά του στην πλατεία Αγίου Χαραλάμπους των Λιβανατών. Σημειώνεται ότι η σύλληψη του Οδυσσέα Ανδρούτσου έγινε στις Λιβανάτες: Όταν ο Ανδρούτσος είχε διαφωνήσει με την κυβέρνηση, ήλθε με τους άνδρες του στις Λιβανάτες. Τα στελέχη της κυβέρνησης, με αρχηγό τον Γκούρα - παλιό πρωτοπαλίκαρο του Ανδρούτσου - τον ακολούθησαν τον περικύκλωσαν στο υπάρχον ακόμα μοναστήρι της Αγίας Σωτήρος της Βολιβούς και τον συνέλαβαν. Στη συνέχεια τον φυλάκισαν στην Ακρόπολη των Αθηνών, απ΄ όπου και τον δολοφόνησαν, ρίχνοντάς τον στο γκρεμό.

Οι Λιβανάτες έχουν τρεις παραλίες, την Κυανή Ακτή, η οποία βρίσκεται στην παραλία των Λιβανατών (γύρω στα 1-1,5 χιλιόμετρα από την πλατεία του χωριού) και τις παραλίες Σχοινιάς και Αϊ-Γιάννης, η οποίες βρίσκονται κάπως πιο μακρυά από το χωριό - κοντά στην αρχαία πόλη του Κύνου. Και οι τρεις αυτές παραλίες έχουν τιμηθεί με την Γαλάζια Σημαία, από το υπουργείο Περιβάλλοντος, δηλαδή είναι ελεγμένες και κατάλληλες για κολύμβηση. Εκτός από αυτές τις 3 οργανωμένες παραλίες, υπάρχουν και πολλές άλλες μη οργανωμένες γύρω από τις Λιβανάτες.

Οι Λιβανάτες είναι κυρίως ένα αγροτικό χωριό. Έχουν πολλά ελαιόδεντρα και παράγουν καλό λαδί, καθώς και τις γνωστές πατάτες Λιβανατών. Επίσης παράγονται φασολάκια, βαμβάκι, ντομάτες, φυστίκια κ.α. Στην παραλία υπάρχει και ένα μικρό λιμάνι με αρκετές ψαρόβαρκες και διάφορα άλλα πλεούμενα.
Πρόσφατα, σύμφωνα με το νόμο Καποδίστρια, οι Λιβανάτες ενώθηκαν με άλλα δυο γειτονικά χωριά και έγιναν δήμος με όνομα Δήμος Δαφνουσίων. Πρωτεύουσα του δήμου είναι οι Λιβανάτες και περιλαμβάνονται τα γειτονικά χωριά Αρκίτσα - είναι αρκετά γνωστή λόγω του φέρυ-μποτ που υπάρχει εκεί προς τα Λουτρά Αιδηψού και Γουλέμι, ένα ορεινό αγροτικό χωριό. Σημειώνεται ότι η Αρκίτσα περιέχει και αυτή 3 παραλίες τιμημένες με τη γαλάζια σημαία, οπότε ο δήμος Δαφνουσίων έχει συνολικά 6 παραλίες με γαλάζια σημαία και είναι ένας από τους δήμους με τις περισσότερες καθαρές παραλίες πανελλαδικώς.

Σεραφείμ Παπαστέφανος

Άγαλμα Τρικούπη

Μακρακώμη

Είναι χτισμένη στην δυτική Όρθρη, στις νότιες πλαγιές της, ακουμπισμένη στις τελευταίες ράχες προς τον κάμπο της Φθιώτιδας, που είναι γεμάτες αγριόδεντρα ( πουρνάρια, κουμαριές, μυρτιές κ.α.) ως την ζώνη της Κωμόπολης για να συνεχιστούν ύστερα οι ασημόφυλλες ελιές, τ` αμπέλια, οι φιστικιές και άλλες φυτείες. Υψόμετρο 280 μ. Την περιβάλλουν δυο κατάφυτοι από βλάστηση λόφοι, που στην κορφή τους στολίζονται από ολόλευκα εκκλησάκια.

Είναι στον Β.Α. λόφο ο Άϊ - Λιάς Πλατυστόμου, όπου η ακρόπολη της Αρχαίας Μακρακώμης και δυτικά της ο Άϊ - Λιάς Μακρακώμης, απ` όπου αγναντεύει καθένας την πανοραμική άποψη της Κωμόπολης και πιο πέρα, βαθιά στην πεδιάδα, το όμορφο ξεδίπλωμα του θεϊκού Σπερχειού.

Είναι κωμόπολη εμπορική, γεωργική, κτηνοτροφική, σπουδαίο κέντρο και κόμβος συγκοινωνιών της Δυτικής Φθιώτιδας. Απ` αυτή ξετυλίγονται οι συγκοινωνίες της περιοχής, με ασφαλτόδρομους στις κεντρικές αρτηρίες και χωματόδρομους καλής βατότητας για αυτοκίνητα ακτινοειδώς προς όλα τα σημεία του ορίζοντα:

• Ανατολικά προς την Λαμία ( 31 χλμ. ).

• Νότια προς τη Σπερχιάδα ( 5 χλμ. ) και την περιοχή της.

• Δυτικά προς την πρωτεύουσα της Ευρυτανίας, το Καρπενήσι ( 50 χλμ. ) και το περήφανο Βελούχι.

• Βόρεια προς τη Φουρνά ( 40 χλμ. ), Θεσσαλία και Β.Α. προς το Πλατύστομο, τη Λουτρόπολη Πλατυστόμου ( 5 χλμ. ) και το χώρο της.

Το κλίμα της ήπιο, χωρίς υγρασία κι όλη μέρα τη λούζει ο ήλιος. Δρόμοι κανονικοί. Σπίτια μονώροφα, διώροφα, τριώροφα και πολύ πράσινο.

Η καθαρή πλακοστρωμένη πλατεία της με τα μεγάλα πλατάνια και τα άλλα μοβ δέντρα της, τις δυο βρύσες στα άκρα της με τα λιονταράκια που τρέχουν άφθονο χωνευτικό νερό και τα παγκάκια γύρω από τα πλατάνια, ηλεκτρίζουν και μαγνητίζουν τους ντόπιους κατοίκους της, τους ξένους επισκέπτες και εκείνους που αναγκαστικά τη διασχίζουν, περνώντας για τα άκρα της Δυτικής Φθιώτιδας και την Ευρυτανία.

Βυζαντινά χρόνια - Τουρκοκρατία

Στη Μακρακώμη (Βαρυμπόμπη) στα χρόνια 1159-1173 μ.Χ. που γινόταν η Β΄ Σταυροφορία επί Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ η κατάσταση ήταν δεινή. Οι κάτοικοί της ήταν Ιουδαίοι και Έλληνες και καμιά ασφάλεια δεν είχαν από τους Βλάχους , που κατείχαν την περιοχή και κατοικούσαν στα απροσπέλαστα βουνά της. Λεηλατούσαν την περιοχή , άρπαζαν λάφυρα από τους Έλληνες, τους λήστευαν και πολλές φορές τους σκότωναν. Μετά τον έκτο αιώνα μ.Χ. και μετά τους χρόνους του Ιουστινιανού ,ιδρύθηκαν και οι πρώτες εκκλησίες στην περιοχή της Δυτικής Φθιώτιδας. Η Μακρακώμη ήταν έδρα Επισκοπής της Μητρόπολης Νέων Πατρών (Υπάτης) και ήταν μια μικρή πολιτεία σε ακμή και κίνηση.

Στην Τουρκοκρατία η Μακρακώμη διατήρησε το όνομα Βαρυμπόμπη και μετά την επανάσταση του 1821 με την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό ως τα 1916 που μετονομάστηκε σε Κοινότητα Μακρακώμης. Στα χρόνια της Τούρκικης σκλαβιάς την περιοχή την κατείχε ο Τούρκος Αγάς. Η συμβολή της Βαρυμπόμπης στον αγώνα του 1821 και η προσφορά του λαού της στην Ελληνική Επανάσταση ήταν μεγάλη , γιατί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας κατείχε στρατηγική θέση. Ήταν το σταυροδρόμι για το πέρασμα των Τουρκικών στρατευμάτων και των κλεφτοαρματολικών σωμάτων στις διάφορες και συχνές πολεμικές επιχειρήσεις τους.

Με την ανακήρυξη της Ελλάδας σε ένα ανεξάρτητο κράτος που περιελάμβανε και τη Στερεά Ελλάδα, η Μακρακώμη μπήκε στα ελεύθερα χρόνια της. Ήταν ένα μικρό χωριό με 200 περίπου κατοίκους ταλαιπωρημένους από το δαίμονα των αγώνων και των μαχών κατά των Τούρκων για τη λευτεριά τους. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1869 με Β.Δ. σχηματίστηκε κι άρχισε να λειτουργεί η υπηρεσία του Δήμου Μακρακώμης με πρωτεύουσα τη Βαρυμπόμπη. Μετά τους αγώνες του 1821 και την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους η περιοχή υπέφερε πολύ και ζούσε πάντα με τους εφιάλτες των ληστών, από τους διάφορους εκβιασμούς , αρπαγές, ξυλοδαρμούς και φόνους που έκαναν στα χωριά της περιοχής. Η ληστοκρατία χτυπήθηκε ολοκληρωτικά επί Ε. Βενιζέλου.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΓΑΘΩΝΟΣ

Ηγούμενος Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Ζαχαράκης (μον. 9)

Η προφορική παράδοση αναφέρει πώς το παλιό Μοναστήρι πού ασκήτευε ο όσιος Αγάθωνας έπαθε καθίζηση και η εικόνα της Παναγίας εξαφανίσθηκε, για ΝΑ βρεθεί σε φωτόλουστη σπηλιά και εκεί, κοντά στη σημερινή του θέση, νά κτίσει ο όσιος το μοναστήρι περί τον 14ο με 15ο αιώνα. Η Μονή μετά την κοίμηση του κτίτορος ονομάστηκε από τούς μοναχούς μονή του Αγάθωνος.

Πηγή: Ιερά Μητρόπολις Φθιώτιδος

ΘΕΡΜΟ

Σε καταπράσινο περιβάλλον η μικρή αυτή κωμόπολη, που ήταν άλλοτε τόπος εξορίας αποτελεί σήμερα τόπο για ανάπαυση και περισυλλογή. Απέχει 100 χλμ. ΒΑ από το Μεσολόγγι, έχει 2.266 κατοίκους και βρίσκεται πλάι στην Τριχωνίδα λίμνη. Κοντά στο χωριό βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου Θέρμου, που υπήρξε πανάρχαιο πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο των Αιτωλών.

Αξιοθέατα αποτελούν:

• Ο αρχαιολογικός χώρος με ερείπια του ναού του Θερμίου Απόλλωνα και του «Κοινού των Αιτωλών». Μεγάλη στοά μήκους 170 μέτρων και βάσεις ανδριάντων. Διατηρούνται γύρω από το ναό βάσεις σπιτιών και μια κρήνη με τρεις κρουνούς. Στον ίδιο χώρο στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο που περιλαμβάνει ευρήματα από τις ανασκαφές στο ναό του Θερμίου Απόλλωνα και της Καλυδώνας, πήλινα ειδώλια από τη Χρυσοβίτσα, ρωμαϊκές στήλες κ.α. Στην κοινότητα στεγάζεται η βιβλιοθήκη του Αποκούρου.

• Στο χωριό Αγία Σοφία -3 χλμ. Δ- υπάρχει ο ναός του Αγίου Νικολάου, που είναι χτισμένος στις βάσεις του ναού της Αρτέμιδος.

• Στο χωριό Μεγαδέντρο -3 χλμ. 8- την πατρίδα του Κοσμά του Αιτωλού, η εκκλησία του Αγίου Κοσμά.

• Το μοναστήρι της Μυρτιάς -6 χλμ. Δ- είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και ιδρύθηκε το 1491, σύμφωνα με την κτιτορική επιγραφή.

• Αξιόλογα είναι επίσης τα μοναστήρια του Καταφυγίου -9 χλμ. 8- με παλιές ωραίες τοιχογραφίες, και της Αγίας Παρασκευής στη Μάνδρα -4 χλμ. Β-.

Πηγή: Νομαρχία Αιτωλοακαρνανίας

Αμφίκλεια

Η Αμφίκλεια είναι πόλη που ανήκει στο νομό Φθιώτιδος της Στερεάς Ελλάδας. Είναι το κέντρο μιάς αγροτικής περιοχής με κύριες καλλιέργειες τα καπνά, το βαμβάκι και τα σιτηρά.

Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μεγάλη τουριστική ανάπτυξη. Σ' αυτό συμβάλλει το γειτονικό χιονοδρομικό κέντρο του Παρνασσού, το οποίο κατακλύζουν πολλοί λάτρεις των χειμερινών σπορ κάθε σαββατοκύριακο το χειμώνα. Βρίσκεται πολύ κοντά στην Αθήνα, σε μία καταπράσινη περιοχή, με καταπληκτικούς ξενώνες και παραδοσιακές ταβέρνες με εξαίσια ρουμελιώτικα εδέσματα. Συνυπολογίζοντας και τους φιλόξενους και απλοϊκούς κατοίκους η Αμφίκλεια εξελίσσεται σε σημαντικό τουριστικό προορισμό, ιδανικό για διακοπές και απόδραση από την καθημερινότητα της πόλης.

Γεωγραφία

Η Αμφίκλεια είναι πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου. Ο δήμος Αμφίκλειας περιλαμβάνει τα δημοτικά διαμερίσματα Αμφίκλειας, Δρυμαίας, Παλαιοχωρίου, Ξυλικών, Τιθρωνίου και Μπράλου. Κατά την απογραφή του 2001, η Αμφίκλεια είχε 3.523 κατοίκους

Βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Παρνασσού και μπροστά της απλώνεται η κοιλάδα του ποταμού Κηφισσού. Απέχει 14 χιλιόμετρα από το χιονοδρομικό κέντρο του Παρνασσού και 181 χιλιόμετρα από την Αθήνα και συνδέεται με το σιδηροδρομικό δίκτυο με καθημερινά δρομολόγια.

Ιστορία

Η Αμφίκλεια είναι μία πόλη με πολύ μεγάλη ιστορία από αρχαιοτάτων χρόνων. Η πρώτη ονομασία της πόλης ήταν Αμφίκαια. Καταστράφηκε από τους Πέρσες. Στην συνέχεια μετονομάστηκε σε Δαδί (όπως είναι γνωστή στους κατοίκους της περιοχής μέχρι τις μέρες μας). Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας παρουσίασε πολύ μεγάλη ακμή. Σημαντικότατη ήταν η συμβολή της στον απελευθερωτικό αγώνα. Μετέπειτα ονομάστηκε Αμφίκλεια και έγινε διοικητικό, πολιτιστικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής, θέση που διατηρεί μέχρι την σημερινή εποχή.

Πολιτισμός

Πολιτιστικά η Αμφίκλεια είναι μία ιδιαίτερη πόλη. Σημαντική η αρχιτεκτονική της (θεωρείται διατηρητέος οικισμός), πανέμορφα παραδοσιακά καλντερίμια, μεγαλοπρεπέστατες εκκλησίες, απείρου κάλλους βρύσες και υπέροχες πλατείες συνθέτουν την εικόνα της Αμφίκλειας. Μιά εικόνα μοναδική αν προσθέσουμε το φυσική ομορφιά της περιοχής.

Παράλληλα διατηρεί στο ακέραιο όλα τα ρουμελιώτικα έθιμα όπως τους λάκκους το Πάσχα, τη γιορτή της Αναλήψεως (γιορτή των κτηνοτρόφων), τα παραδοσιακά Χριστούγεννα, το τέταρτο όνομα και άλλα πολλά ήθη και έθιμα. Αξιοσημείωτες είναι και οι απόκριες στην Αμφίκλεια με το άναμα τέραστιων φωτιών (Χέη) και την παρέλαση μασκαράδων. Μοναδική πανελλαδικά είναι και η γιορτή του ψωμιού.

Από την Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

ANTIΚΥΡΑ. Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ

Η Αντίκυρα, παραλιακή πόλη της αρχαίας Φωκίδας, είναι και σήµερα, όπως και στην αρχαιότητα, ασφαλές λιµάνι στις βόρειες ακτές του Κορινθιακού κόλπου. Μέχρι το 1960 ήταν ένα µικρό ψαροχώρι. Ένα ψαροχώρι που δημιουργήθηκε από ξένους ψαράδες που άραξαν στη Φωκική παραλία και από ντόπιους Δεσφινιώτες που κατέβαιναν ως εκεί με τα ζώα τους. αλλά στα κατοπινά χρόνια άρχισε να αναπτύσσεται µε ταχύτατο ρυθµό.

Στα νεότερα χρόνια η Αντίκυρα αρχίζει να εμφανίζεται και πάλι στο προσκήνιο της ιστορίας του περασμένου αιώνα. Αρχικά, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους, αποτέλεσε με τη Δεσφίνα το Δήμο της Αντίκυρας, για να γίνει ξεχωριστεί κοινότητα, να ξαναενωθεί και οριστικά το 1943 να αποτελέσει τη Κοινότητα Αντίκυρας και να συμπεριληφθεί στο Νομό Βοιωτίας.

Σήµερα είναι µια σύγχρονη κωµόπολη µε υποδοµές φιλοξενίας και διασκέδασης στη στεριά και στη θάλασσα, µε βιολογικό καθαρισµό λυµάτων, µε συνεχώς αναδεικνυόµενα τα αρχαιολογικά ευρήµατα, µε όµορφες παραλίες, µε πολιτιστική ανάπτυξη, µε τακτικές συγκοινωνίες. Η Αντίκυρα, από τη γεωγραφική της θέση, έχει το πλεονέκτηµα να βρίσκεται κοντά στην Αθήνα και δίπλα στον Όσιο Λουκά, στην Αράχοβα και τον Παρνασσό, στους Δελφούς, την Ιτέα και το Γαλαξίδι, καθώς και στη Δεσφίνα αλλά και στον ορεινό όγκο του Ελικώνα.

Το σηµερινό της όνοµα το πήρε το 1929 ενώ, το παλαιότερο «Aσπρα Σπίτια» ξαναζωντανεύει στο νέο οικισµό που δηµιουργήθηκε ανατολικά της Αντίκυρας.

Η Αντίκυρα διαθέτει λιµάνι πρόσδεσης µικρών σκαφών µε παροχές ρεύµατος και νερού και ο λιµενοβραχίονας προσφέρει προστασία από όλους τους ανέµους. Επίσης το λιµανάκι της πρώτης παραλίας του Αγίου Ισιδώρου είναι ένα φυσικό αλιευτικό καταφύγιο και µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν λιµάνι καταφυγής σε περίπτωση άσχηµων καιρικών συνθηκών.

Ο επισκέπτης µπορεί να απολαύσει τη θάλασσα κολυµπώντας είτε µέσα στην Αντίκυρα είτε στις δύο πλαζ του Αγίου Ισιδώρου, στις οποίες υψώνεται επί σειρά ετών η γαλάζια σηµαία, είτε τέλος στη νέα πλαζ στο «Λιµάνι Κούτρου».

Στις ταβέρνες και τα εστιατόρια θα βρει κανείς φρέσκο ντόπιο ψάρι και θα έχει τη δυνατότητα ερασιτεχνικής αλιείας και ψαροντούφεκου, όπως και διαφόρων άλλων θαλάσσιων ενασχολήσεων.

Ρουμελιώτικη Εστία, Μάρτιος-Απρίλιος 2006

Γραβιά

Ιστορικό χωρίο με 1.050 κάτοικους περίπου που πήρε παραφθαρμένα την ονομασία του μάλλον απ’ την κοντινή αρχαία πόλη Καρφία. Είναι έδρα του νέου Δήμου και βρίσκεται στο 33ο χιλιόμετρο του εθνικού δρόμου ‘Aμφισσας-Λαμίας. Η Γραβιά είναι γνωστή για την ιστορική μάχη ττου δόθηκε στις 8 Μαΐου 1821 από τον Ανδρούτσο και τους άλλους καπεταναίους, που κλείστηκαν στο θρυλικό-ιστορικό χάνι με τα 120 παλικάρια και άλλους υπερασπιστές στην περιοχή και συγκράτησαν τις ορδές του Ομέρ Βρυώνη, κόβοντάς τους το δρόμο για τα Σάλωνα και την Πελοπόννησο, με στόχο την κατάπνιξη της Επανάστασης. Δεσπόζει στο χώρο η προτομή του ήρωα Οδυσσέα και πρόσφατα αναστηλώθηκε το ιστορικό χάνι (εγκαινιάσθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κ. Στεφανόπουλο και είναι ανοιχτό για τους επισκέπτες). Σε απόσταση 5 χλμ. Ν.Α., πάνω στις πλαγιές του βουνού βρίσκεται το μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου (ή Πανάσαρη), αξιόλογο μνημείο, με ναό βυζαντινού ρυθμού (με δύο τρούλους), κτισμένο το 1517 μ.Χ..

Το Δήμο Γραβιάς συναποτελούν: Τα Καστέλλια: Χωριό δυτικά της Γραβιάς, σε υψόμετρο 500 μ., το οποίο χτίστηκε επί Φραγκοκρατίας από τον ηγεμόνα Βονφάτιο και πήρε το όνομα του (που σημαίνει κάστρο-φρούριο) από το κάστρο (Castellum), ερείπια του οποίου σώζονται στο πάνω χωριό. Σώζονται ερείπια, επίσης, της αρχαίας πόλης Ερινεός στη θέση ‘Aγιος Βασίλειος. Σε λίγα χιλιόμετρα και ανηφορίζοντας προς τη Γκιώνα συναντάμε το Χάνι Ζαγκανά, μια τοποθεσία φυσικού κάλλους με ελατοδάσος, βαθύσκιωτα πλατάνια και γάργαρο νερό. Όλη η γύρω περιοχή (έκτασης 240.000 στρεμμάτων) μέχρι τον Αθ. Διάκο και την Πυρά έχει κηρυχθεί «ελεγχόμενη κυνηγητική περιοχή», όπου κυνηγοί απ' όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό κυνηγούν με ειδική άδεια εισόδου και υπό έλεγχο από το Δασαρχείο διάφορα θηράματα (πέρδικες, φασιανούς, λαγούς, ζαρκάδια, αγριόχοιρους, κ.ά.).

Η Αποστολιά (Κάτω Κάνιανη): Μικρό χωριό στους πρόποδες της Οίτης, Β.Δ. της Γραβιάς και σε υψόμετρο 520 μ. Η Μαριολάτα: Βρίσκεται σε υψόμετρο 380 μ. ανατολικά της Γραβιάς. Έχει ευρύ ορίζοντα και γραφικές τοποθεσίες. Στον κοντινό λόφο σώζονται τα ερείπια της δωρικής πόλης Βόιον. Η Καλοσκοπή (Κουκουβίστα): ‘Ομορφο, παραθεριστικό κέντρο, σε υψόμετρο 1,040 μ. βόρεια της Γκιώνας με καταπληκτική θέα (γι' αυτό ονομάστηκε Καλοσκοπή), άφθονα πηγαία νερά, υγιεινό κλίμα και ωραία τοπία, ιδεώδης χώρος για καλοκαιρινές διακοπές. Είναι πατρίδα του γενναίου αγωνιστή του '21 Παπα-Ανδρέα Μώρη, του φημισμένου Παπαντριά.

Το Oινοχώρι (Πάνω Κάνιανη): Μικρό χωριό στις κατάφυτες από βελανιδιές πλαγιές της Οίτης, σε υψόμετρο 900 μ. με φυσικές ομορφιές και δροσερές πηγές (την Κεφαλόβρυση και την Κατέρω με τα δροσερά πλατάνια). Έξω από το χωριό σώζονται τα ερείπια της δωρικής πόλης Δρυόπης. Το Σκλήθρo: Μικρό χωριό κτισμένο σε υψόμετρο 800 μ. στις κατάφυτες από βελανιδιές βουνοπλαγιές της Οίτης.

Η Βάργιανη Μικρό χωριό νότια της Γραβιάς, κτισμένο σε πλαγιά του Παρνασσού και σε υψόμετρο 900 μ. γνωστό από τη μάχη του '21 που έληξε με νίκη των Ελλήνων (24-9-1824). Πατρίδα του οπλαρχηγού Καπετάν Λιάπη, την κόρη του οποίου, Δέσπω, ερωτεύτηκε ο ‘Οθωνας (0 Λιάπης υπήρξε ανώτατος αξιωματικός του) και παραλίγο να την κάνει βασίλισσα. Σήμερα η Βάργιανη είναι παραδοσιακός οικισμός με κομψά πέτρινα σπίτια, πολλά οπό τα οποία αγοράσθηκαν και ανακαινίστηκαν από παραθεριστές.

Το Λιδωρίκι

Eδρα του Δήμου Λιδωρικίου με 1.500 κατοίκους, είναι η «καρδιά» των Δωριέων. Ξεχωρίζει για την άγρια ομορφιά του τοπίου. Σήμερα το Λιδωρίκι αποτελεί άριστο θέρετρο για τους παραθεριστές. Ο πανύψηλος, αιωνόβιος πλάτανος της κεντρικής πλατείας προσφέρει δροσιά και ξεκούραση.
Υπήρξε στο πέρασμα των αιώνων προπύργιο και άπαρτο κάστρο του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας στις «Θερμοπύλες» της ευρύτερης περιοχής.

Η ιστορία του Λιδωρικίου, ηρωική και πλούσια, αρχίζει από την εποχή των Δωριέων, όπως μαρτυράει το πλήθος των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής (αρχαία φρούρια, οικισμοί). Στα μεσαιωνικά χρόνια το Λιδωρίκι αποτελούσε το κέντρο της τοπικής αντίστασης κατά των Σλάβων επιδρομέων. Από την εποχή του Λέοντα ΣΤ', του Σοφού (865-912 μ.Χ.) η ορθόδοξη Επισκοπή του Λιδωρικίου ανακόπτει τη Λατινική διείσδυση στην περιοχή και οι Λιδωρικιώτες (οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής του) ανθίστανται σε Φράγκους, Καταλανούς. Βενετσιάνους (μνημεία αντίστασης τα τοπικά μεσαιωνικά κάστρα, οι επισκοπές και τα μοναστήρια, το πλήθος των γραπτών μαρτυριών, η συμμετοχή στη μεγάλη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, κ.ο.κ.).
Κατά την τουρκοκρατία όλη η περιοχή του Λιδωρικίου βρίσκεται σε διαχρονικό αγώνα κατά των τυράννων (πλήθος οι κλέφτες και οι αρματωλοί, ωραιότατα τα δημοτικά τους τραγούδια).
Οι Λιδωρικιώτες έχουν μεγάλη προσφορά αίματος, παρόντες σε όλους τους αγώνες του έθνους και στην αντίσταση εναντίον κάθε μορφής τυραννίας και ολοκληρωτισμού. Το Λιδωρίκι και η περιοχή του έγιναν ολοκαύτωμα κατά την περίοδο της κατοχής, με εκατοντάδες αθώων θυμάτων. Λυτό το τραγικό γεγονός προκάλεσε την αναβάθμιση της Κοινότητας Λιδωρικίου και την προαγωγή της τιμητικά σε Δήμο Λιδωρικίου που είναι Ιστορικό, Επικοινωνιακό, Εκπαιδευτικό, Οικονομικό και Διοικητικό κέντρο της ορεινής κυρίως Δωρίδας (πρωτεύουσα της επαρχίας Λιδωρικίου κατά την τουρκοκρατία και πρωτεύουσα της επαρχίας Δωρίδας από το 1833). Στα αξιοθέατα της πόλης περιλαμβάνεται και το Αρχαιολογικό Μουσείο της.

Πηγή Νομαρχία Φωκίδος

Άγγελος Σικελιανός

Στ' Όσιου Λουκά το Mοναστήρι

Στ' Όσιου Λουκά το μοναστήρι, απ' όσες
γυναίκες του Στειριού συμμαζευτήκαν
τον Eπιτάφιο να στολίσουν, κι όσες
μοιρολογήτρες ώσμε του Mεγάλου
Σαββάτου το ξημέρωμα αγρυπνήσαν,
ποια να στοχάστη - έτσι γλυκά θρηνούσαν! -
πως, κάτου απ' τους ανθούς, τ' ολόαχνο σμάλτο
του πεθαμένου του Άδωνη ήταν σάρκα
που πόνεσε βαθιά;
Γιατί κι ο πόνος
στα ρόδα μέσα, κι ο Eπιτάφιος Θρήνος,
κ' οι αναπνοές της άνοιξης που μπαίναν
απ' του ναού τη θύρα, αναφτερώναν
το νου τους στης Aνάστασης το θάμα,
και του Xριστού οι πληγές σαν ανεμώνες
τους φάνταζαν στα χέρια και στα πόδια,
τι πολλά τον σκεπάζανε λουλούδια
που έτσι τρανά, έτσι βαθιά ευωδούσαν!

Aλλά το βράδυ το ίδιο του Σαββάτου,
την ώρα π' απ' την Άγια Πύλη το ένα
κερί επροσάναψε όλα τ' άλλα ως κάτου,
κι απ' τ' Άγιο Bήμα σάμπως κύμα απλώθη
το φως ώσμε την ξώπορτα, όλοι κι όλες
ανατριχιάξαν π' άκουσαν στη μέση
απ' τα "Xριστός Aνέστη" μιαν αιφνίδια
φωνή να σκούξει: "Γιώργαινα, ο Bαγγέλης!"

Kαι να· ο λεβέντης του χωριού, ο Bαγγέλης,
των κοριτσιών το λάμπασμα, ο Bαγγέλης,
που τον λογιάζαν όλοι για χαμένο
στον πόλεμο· και στέκονταν ολόρτος
στης εκκλησιάς τη θύρα, με ποδάρι
ξύλινο, και δε διάβαινε τη θύρα
της εκκλησιάς, τι τον κοιτάζαν όλοι
με τα κεριά στο χέρι, τον κοιτάζαν,
το χορευτή που τράνταζε τ' αλώνι
του Στειριού, μια στην όψη, μια στο πόδι,
που ως να το κάρφωσε ήταν στο κατώφλι
της θύρας, και δεν έμπαινε πιο μέσα!

Kαι τότε - μάρτυράς μου νά 'ναι ο στίχος,
ο απλός κι αληθινός ετούτος στίχος -
απ' το στασίδι πού 'μουνα στημένος
ξαντίκρισα τη μάνα, απ' το κεφάλι
πετώντας το μαντίλι, να χιμήξει
σκυφτή και ν' αγκαλιάσει το ποδάρι,
το ξύλινο ποδάρι του στρατιώτη,
- έτσι όπως το είδα ο στίχος μου το γράφει,
ο απλός κι αληθινός ετούτος στίχος -,
και να σύρει απ' τα βάθη της καρδιάς της
ένα σκούξιμο: "Mάτια μου… Bαγγέλη!"

Kι ακόμα, - μάρτυράς μου νά 'ναι ο στίχος,
ο απλός κι αληθινός ετούτος στίχος -,
ξοπίσωθέ της, όσες μαζευτήκαν
από το βράδυ της Mεγάλης Πέφτης,
νανουριστά, θαμπά για να θρηνήσουν
τον πεθαμένον Άδωνη, κρυμμένο
μες στα λουλούδια, τώρα να ξεσπάσουν
μαζί την αξεθύμαστη του τρόμου
κραυγή που, ως στο στασίδι μου κρατιόμουν,
ένας πέπλος μου σκέπασε τα μάτια!…